Cmentarz żydowski w Swarzędzu

Powstanie cmentarza datuje się zapewne na drugą połowę XVIII wieku. Wówczas otoczony był on delikatnym, ceglanym ogrodzeniem, które posiadało żelazną bramę. Na obrzeżach znajdowały się konkretne budynki, takie jak dom grabarza, dom przedpogrzebowy oraz szopa na narzędzia, które pełniły konieczne funkcje w zarządzaniu tym terenem.

Jednak z biegiem czasu cmentarz doświadczył dramatycznych wydarzeń. W trakcie II wojny światowej, hitlerowcy dokonali jego dewastacji, zmuszając polskie dzieci do rozkruszania macew oraz burzenia ogrodzenia. Zniszczony gruz był potem wykorzystywany w różnorodnych pracach budowlanych, co przyczyniło się do zaniku śladów po historycznych elementach kirkutu.

Obecnie na terenie dawnej nekropolii pozostały jedynie drzewa, które świadczą o minionej świetności tego miejsca, natomiast po macewach nie ma już żadnych śladów. Mimo to, w okolicy znajdują się istotne budynki, takie jak komunalny dom mieszkalny przy ul. Harcerskiej oraz dawny żłobek Swarzędzkich Fabryk Mebli przy ul. Poznańskiej, który w późniejszym czasie stał się siedzibą zarządu Swarzędz Meble S.A. Budynek ten powstał w latach 50. XX wieku, a obecnie został odkupiony przez gminę Swarzędz, która postanowiła przekształcić go na cele kulturalno-edukacyjne, tworząc „Swarzędzkie Centrum Integracji, Tolerancji i Kultury”.

W dniu 7 marca 2012 roku w Warszawie, przed Komisją Regulacyjną do spraw Gmin Wyznaniowych Żydowskich, zaszła ważna ugoda pomiędzy Związkiem Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP a gminą Swarzędz oraz Skarbem Państwa. W jej wyniku Związek zrezygnował z wszelkich roszczeń dotyczących gruntów po cmentarzu, które na zawsze pozostały własnością gminy Swarzędz. Gmina zobowiązała się do uporządkowania tego terenu oraz zaplanowania powstania parku, który upamiętni bogatą historię i tragiczne losy tego miejsca.

W przyszłości na cmentarzu mają pojawić się tablice upamiętniające jego historię oraz obelisk o charakterze ekumenicznym, mający na celu uhonorowanie wszystkich ofiar II wojny światowej z Swarzędza.