Biblioteka Publiczna w Swarzędzu

---

Historia

Tradycja związana z kulturą czytelniczą w Swarzędzu ma swoje korzenie w połowie XIX wieku, kiedy to Towarzystwo Pedagogiczne Polski Okręgu Swarzędzkiego otworzyło pierwszą wypożyczalnię książek około roku 1850. Ważnym momentem w historii było założenie przez Michała Bialika, siodlarza, kolejnej wypożyczalni w 1884 roku. Od roku 1923 w Swarzędzu funkcjonowało Towarzystwo Czytelni Ludowych, którego pierwszym przewodniczącym został ksiądz Tadeusz Mroczkowski. Wtedy biblioteka oraz czytelnia były ulokowane w swarzędzkim ratuszu.

W okresie przedwojennym członkowie Towarzystwa aktywnie angażowali się w popularyzację czytelnictwa, organizując wydarzenia takie jak „Miesiąc książki”. Warto również zaznaczyć, że dużą uwagę poświęcano rozwijaniu bibliotek szkolnych. Po zakończeniu II wojny światowej, 24 marca 1945 roku, na nowo rozpoczęła swoją działalność Biblioteka Publiczna. Jeszcze do 1949 roku kontynuowana była praca reaktywowanej po wojnie biblioteki Towarzystwa Czytelni Ludowych. Po jej zamknięciu, cały księgozbiór został przekazany nowej Bibliotece Publicznej.

Pierwszy wpis w księdze inwentarzowej nowej bibliotek pojawił się 29 grudnia 1945 roku i dotyczył noweli Henryka Sienkiewicza pt. „Za chlebem”. Wówczas księgozbiór obejmował zaledwie niecałe 150 książek. Na początku, biblioteka miała swoją siedzibę na drugim piętrze ratusza, a w latach 1964-1969 przeniosła się na ulicę Poznańską. W 1970 roku oddział dla dorosłych znowu osiedlił się w ratuszu, a oddział dziecięcy znalazł swoje miejsce w Szkole Podstawowej nr 1 na placu Niezłomnych.

W 1991 roku doszło do ponownego połączenia księgozbiorów w ratuszu. Już od lat 40. XX wieku zaczęły powstawać pierwsze filie oraz punkty biblioteczne w Janikowie, Wierzenicy, Wierzonce, Garbach oraz Łowęcinie. W 2006 roku, decyzją ówczesnych władz samorządowych, biblioteka główna została przeniesiona z ratusza do zaadaptowanego, przestronnego lokalu, mieszczącego się w pomieszczeniach Gimnazjum nr 3 w Swarzędzu, które obecnie nosi imię Noblistów Polskich.

Filie

W Swarzędzu znajduje się kilka filii Biblioteki Publicznej, które mają bogatą historię i różnorodne losy. Poniżej przedstawiamy szczegółowe informacje o poszczególnych lokalizacjach:

• Kobylnica, ul. Poznańska 99 – filia została otwarta w 1965 roku. Początkowo jej siedzibą był budynek Szkoły Podstawowej przy ulicy Szkolnej. Następnie przez wiele lat, od 1977 do 2010 roku, mieściła się w prywatnym lokalu przy ulicy Dworcowej. W sierpniu 2010 roku filia została zamknięta, lecz w 2014 roku wznowiła działalność przy ulicy Poznańskiej.
• Paczkowo, ul. Szkolna 14 – w miejscowości tej filia rozpoczęła działalność już w 1950 roku jako Gromadzka Biblioteka Publiczna. W związku z krótkim okresem działalności, księgozbiór został przeniesiony do filii w Zalasewie. Po kilku latach, w 1977 roku, Paczkowo powróciło do mapy bibliotek, a od 2009 roku funkcjonowała w wynajmowanych pomieszczeniach przy ulicy Zapłocie. W wrześniu 2013 roku biblioteka przeniosła się do Zespołu Szkół w Paczkowie, dzieląc przestrzeń z Biblioteką Szkolną, a osobny lokal została przyznana w 2015 roku.
• Zalasewo, ul. Kórnicka 220 – ta placówka rozpoczęła swoją działalność w 1964 roku, stając się integralną częścią lokalnej społeczności.
• Uzarzewo, ul. Akacjowa 14 – filia została uruchomiona w 1987 roku i od tego czasu pełni ważną rolę w dostępie do literatury dla mieszkańców.
• Swarzędz, osiedle Edwarda Raczyńskiego 19 – w tej lokalizacji biblioteka funkcjonuje od listopada 2014 roku. Przedtem, od 1976 do 2014 roku, znajdowała się na ulicy Tortunia.
• Swarzędz, osiedle Kościuszkowców 6 – filia działała od 1985 roku aż do 2021 roku, a obecnie w tym samym budynku mieści się Biblioteka Pedagogiczna jako filia w Swarzędzu.

Nagrody i wyróżnienia

W 2009 roku biblioteka zyskała zaszczytne I miejsce w prestiżowym konkursie organizowanym przez WBPiCAK w Poznaniu za innowacyjny projekt pod tytułem „Czytanie to moja pasja”.

Następnie, w 2010 roku, placówka osiągnęła II miejsce w konkursie „Jak cię widzą, tak cię piszą – zmieniamy wizerunek”, co podkreśla jej dynamiczny rozwój i zaangażowanie w promocję czytelnictwa.

Dodatkowo, dyrektor biblioteki, Małgorzata Merczyńska, została uhonorowana w 2010 roku odznaką „Zasłużony dla kultury polskiej”, co potwierdza jej znaczący wkład w rozwój kultury lokalnej.

Działalność wydawnicza

Biblioteka Publiczna w Swarzędzu angażuje się w działalność wydawniczą, która przyczynia się do popularyzacji wiedzy na temat lokalnej historii oraz kultury. W ramach jej wysiłków ukazało się szereg publikacji, które zasługują na szczegółowe omówienie.

Jedną z nich jest książka Chwała Bohaterom. Pamięci Józefa Kunnerta Powstańca Wielkopolskiego autorstwa Marcina Wachowiaka wydana w 2016 roku. Autor przybliża w niej losy swojego przodka, który jako osiemnastolatek zgłosił się na ochotnika do walki w Powstaniu Wielkopolskim. Czytelnicy mają szansę towarzyszyć mu w dramatycznej podróży, zaczynającej się w Swarzędzu i kończącej tragicznie pod Grójcem Wielkim.

Inną interesującą publikacją jest Swarzędz – Ludzie – Ule, również z 2016 roku, autorstwa Andrzeja Przychodzkiego i Aurelii Bartoszek. W broszurze tej przedstawione są postacie Stanisława Kirkora i Ryszarda Kosteckiego, pionierów w dziedzinie chorób owadów użytkowych. Znalazł się tam również wątek Ludwika Liczbańskiego, znanego pasjonata pszczelarstwa, który był prezesem Wielkopolskiego Związku Towarzystw Pszczelniczych w okresie międzywojennym. Dodatkowo opracowanie zawiera historię skansenu swarzędzkiego oraz jego unikalnych uli, a także przyblicki do dawnej Nowej Wsi, będącej kiedyś osobną wsią.

W 2017 roku ukazała się publikacja O czterech porach roku napisana przez Helenę Trzebuchowską. Autorka, poetka związana z regionem, stworzyła bajkę w 1960 roku dla swoich dzieci. Jej celem było przypomnienie o literackim dorobku tej ważnej postaci.

Następną godną uwagi pozycją jest Baśń o Swarożycu z 2018 roku, również autorstwa Heleny Trzebuchowskiej. W swojej wierszowanej legendzie dotyczącej historii powstania Swarzędza, autorka wykorzystała rysunki dzieci, które wyłoniono w konkursie zorganizowanym przez bibliotekę. Książkę wzbogaca wstęp dotyczący lokalnej historii autorstwa Bolesławy Nawrockiej.

Rok 2018 przyniósł także publikację 380 dni dookoła Swarzędza, będącą antologią tekstów poświęconych miastu. Wydana z okazji 380-lecia lokacji Swarzędza, zawiera prace zgłoszone w konkursie, który miał na celu uwypuklenie tego ważnego jubileuszu. W sumie do zbioru trafiły teksty 20 autorów, które ilustrują rysunki Eryka Sieińskiego.

W tym samym roku powstała publikacja Jak powstało Jezioro Swarzędzkie. Legendy, podania ze Swarzędza i okolic, autorstwa Anny Małyszki. Książka ta to literacka interpretacja lokalnych podań, które zostały wzbogacone o ilustracje autorstwa samej autorki.

Od 2021 roku Biblioteka Publiczna w Swarzędzu współpracuje z Swarzędzkim Centrum Historii i Sztuki, wydając kwartalnik Swarzędzkie Zapiski. To czasopismo regionalne o profilu historyczno-kulturalnym, w którym mogą publikować swoje teksty wszyscy zainteresowani lokalną historią i kulturą.

Zbiory regionalne

W ramach swoich zasobów, biblioteka oferuje nie tylko książki, lecz również bogaty wachlarz materiałów związanych z regionem. Wśród zbiorów regionalnych znajdują się:

• mapy,
• wycinki prasowe poświęcone historii oraz kulturze,
• artykuły prasowe i druki ulotne dotyczące gminy Swarzędz,
• kolekcja pocztówek,
• materiały związane z historią stolarstwa,
• materiały o historii wsi wchodzących w skład gminy Swarzędz,
• materiały dotyczące Żydów w Swarzędzu.

---

Oceń: Biblioteka Publiczna w Swarzędzu

---